Tokarnia (Wisła)


Tokarnia, niegdyś znana jak wieś, jest teraz niewielkim osiedlem w granicach miasta Wisła, które rozciąga się w malowniczej dolinie Tokarskiego Potoku. Jej zabudowa jest rozrzucona nie tylko w dolinie, ale także na stoku górskim między szczytami Tokarni oraz Bukowej, jak również Tokarni a Ostrego. Aby zrozumieć kontekst historyczny tego miejsca, warto zauważyć, że Tokarnia leży w północnej części miasta, blisko granicy z Ustroniem (Dobką), i znajduje się w jednostce pomocniczej miasta – osiedlu nr 2 – Obłaźca.

Pierwszym osadnikiem, który zasiedlił te tereny był Urban Cieślar, najprawdopodobniej pochodzący z pobliskiej Wisły. W 1745 roku, właściciel Hermanic, szlachcic Joachim Wacław Posadowski z Postelwic, podpisał dokument sprzedaży, dzięki któremu Cieślar mógł stać się właścicielem ziemi. Postanowienia tej umowy obejmowały "(...) kawałek ziemi zwany Tokarnią w górach hermańskich wraz z budynkami, rolami, łąkami oraz pastwiskami dla bydła, koni, owiec i świń. Warto dodać, że Cieślar oraz jego potomkowie zostali zwolnieni z poddaństwa, co miało ogromne znaczenie dla ich dalszego rozwoju.

Później, na miejscu wyciętego lasu, nowy właściciel, Spens z Bodna, w końcu XVIII wieku, osiedlił kilkunastu chałupników, którzy otrzymali prawa dziedziczne dzierżawców. Na przełomie XVII i XVIII wieku Tokarnia zaczęła być postrzegana jako samodzielna wieś. Fakt, że baron Jan Mattencloit w 1792 roku próbował utworzyć wioskę o nazwie Josefsdorf, ukazuje dążenie do formalizacji tego terytorium, choć nowa nazwa ostatecznie się nie przyjęła. W 1793 roku Tokarnia została zakupiona przez księcia cieszyńskiego Alberta, co wpłynęło na dalszy rozwój miejsca.

W 1804 roku w dokumentach podań występowało już Josephsdorf oder Tokarnia, jednak w 1835 roku, wieś znów była znana jedynie jako Tokarnia. Sam termin 'Tokarnia' wywodzi się od rdzenia 'tokar', co odnosi się do procesu tokowania. Zgodnie z informacjami z 1840 roku, Tokarnia liczyła zaledwie 15 osadników, z czego niemal połowa nie posiadała ziemi i utrzymywała się wyłącznie z hodowli bydła. Pozostali mieszkańcy mieli zaledwie kilka morgów ziemi. Cała wieś zajmowała około 500 morgów, z czego zaledwie 57 morgów stanowiły pola uprawne.

Ograniczenia terytorialne uniemożliwiły rozwój Tokarni jako samodzielnej gminy, w efekcie czego wkrótce została ona przyłączona do Wisły. Według austriackiego spisu ludności z 1900 roku, w 15 budynkach w Tokarni mieszkało 100 osób, a wszyscy byli polskojęzyczni. Religijnie, 35 z nich było katolikami, a 65 ewangelikami; do 1910 roku liczba mieszkańców zmniejszyła się do 89, z mniejszością katolików oraz ewangelików.

Przypisy

  1. Janusz Spyra: Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848. Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2012 r., s. 102.
  2. Mirosław Barański: Beskid Śląski. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007 r.
  3. Gmina Miejska Wisła: Statut Osiedla Nr 2 w Wiśle. www.bip.wisla.pl [dostęp 02.12.2011 r.]
  4. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984 r., s. 175.
  5. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912 r.
  6. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906 r.
  7. a b Popiołek Franciszek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, wyd. Instytut Śląski, Katowice 1939 r., s. 217-218.

Oceń: Tokarnia (Wisła)

Średnia ocena:4.79 Liczba ocen:15