Adolf Pilch

---

Życiorys

Adolf Pilch urodził się jako ósme dziecko w rodzinie górali śląskich, której rodzicami byli Jan oraz Zuzanna Cieślar. Jego przodkowie mogą pochodzić od szkockiego imigranta, który uciekł przed prześladowaniami religijnymi. Pilch był wyznania ewangelicko-augsburskiego. Po ukończeniu gimnazjum w Cieszynie kontynuował swoją edukację, zdobywając dyplom w Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie. Po zakończeniu nauki, został powołany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, przy 26. Dywizji Piechoty w Skierniewicach.

W obliczu wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, Pilch został pominięty podczas mobilizacji. Przedostał się na Węgry, a następnie przez Rumunię udał się do Jugosławii, skąd statkiem „Patria” dotarł do Francji. Tam wstąpił do 3 Dywizji Piechoty, służąc najpierw w 9. pułku piechoty, a później w 8. pułku. W trakcie niemieckiej ofensywy we Francji brał udział w walkach 8. pułku, a po upadku Francji, po ewakuacji polskich oddziałów, dotarł do Plymouth w Wielkiej Brytanii 21 czerwca 1940 roku. W Anglii przeszedł szkolenie z zakresu dywersji jako cichociemny, a następnie, w nocy z 16 na 17 lutego 1943 roku, został przerzucony do Polski, gdzie otrzymał przydział do Kedywu Okręgu AK „Czapla” w Białymstoku, a później do Okręgu AK „Nów” w Nowogrodzie, działając pod pseudonimem „Góra”.

Jako oficer Zgrupowania Stołpeckiego AK, które było nazywane przez sprzymierzonych oraz byłych komunistów Otriadem Kościuszko, Pilch brał udział w zaciętych walkach przeciwko wojskom niemieckim oraz białoruskiej policji w Puszczy Nalibockiej. Po zdradzieckiem ataku sowieckich partyzantów w grudniu 1943 roku, w czasie którego wielu partyzantów trafiło do radzieckich oddziałów, Pilch zdołał utworzyć Oddział Partyzancki, składający się z 40 ocalałych żołnierzy z AK.

W obliczu dominacji sowietów i braku amunicji, Pilch zawiązał taktyczny pakt o nieagresji z niemieckim okupantem, co było unikalnym sposobem na ochronę polskiej ludności cywilnej przed najeźdźcami. Początkowo Komenda Główna AK postrzegała to jako akt rebelii, a przysłany z Gór Świętokrzyskich Jan Piwnik „Ponury” przedstawił Pilchowi ultimatum mające na celu zaprzestanie działań do czerwca 1944 roku. Pomimo trudności, oddział Pilcha zdołał rozwinąć się do ponad 800 ludzi, a on sam stoczył około 200 bitew z sowieckimi oddziałami.

Latem 1944 roku Pilch, zmieniając pseudonim na „Dolina”, złożył przysięgę w Dziekanowie Polskim przed Józefem Krzyczkowskim, komendantem VIII Rejonu AK. Po początkowych obawach, dowództwo AK wyraziło zgodę na włączenie „Doliniaków” do Grupy Kampinos, co przywróciło im możliwość walki. W dniu 2 sierpnia, Pilch i jego oddział zaatakowali lotnisko na Bielanach, a 2/3 września przeprowadzili skuteczny atak na jednostkę formacji SS-RONA w miejscowości Truskaw, likwidując 250 żołnierzy tej formacji.

Po porażce sił Grupy Kampinos w bitwie pod Jaktorowem w dniu 29 września, Pilch dołączył ze 80 żołnierzami do 25. pułku AK. Po rozwiązaniu oddziału w listopadzie 1944 roku, stanął na czele konnego Oddziału Doliny, kontynuując walkę do stycznia 1945, kiedy to rozpoczęła się ofensywa zimowa Armii Czerwonej. W 1945 roku Pilch postanowił emigrować do Wielkiej Brytanii przez Czechosłowację, gdzie ożenił się z Ewą, swoją przedwojenną narzeczoną, która urodziła mu troje dzieci: Annę, Adama i Irenę. W latach 1978–1991 pełnił funkcję przewodniczącego Koła AK w Londynie, a w 1990 roku odwiedził Polskę, witany przez radośnie swoich dawnych towarzyszy broni.

Napisał wspomnienia pt. „Partyzanci trzech puszcz”, za które zdobył Nagrodę im. Jerzego Łojka w 1992 roku. W 1998 roku został odznaczony Medalem Polonia Mater Nostra Est. Zmarł w 2000 roku na emigracji, a w jego pogrzebie w Wandsworth uczestniczyli partyzanci oraz osoby wspierające jego dziedzictwo.

Upamiętnienie

W celu upamiętnienia Adolfa Pilcha w 2005 roku przeprowadzono nadanie imienia jego osobie szkole podstawowej w Dziekanowie Polskim. Dnia 9 listopada 2017 roku, w ramach honorowania jego zasług, został on uhonorowany jako patron ulicy w dzielnicy Bielany w Warszawie, gdzie zastąpił Kazimierza Grodeckiego. Ponadto, jego imię noszą ulice w podwarszawskich Łomiankach oraz w Trzciance.

Kolejnym ważnym wydarzeniem było odsłonięcie kamienia pamięci majora Adolfa Pilcha, które miało miejsce 29 sierpnia 2021 roku w Wiśle. To symboliczne upamiętnienie jest świadectwem jego wkładu i dziedzictwa, które pozostawił po sobie.

Ordery i odznaczenia

Adolf Pilch, znany ze swojej bojowej odwagi i zasług, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń oraz medali, które podkreślają jego wkład w obronę kraju.

• krzyż srebrny Orderu Virtuti Militari nr 11528,
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 maja 1980 roku,
• krzyż Walecznych – przyznany czterokrotnie.

---

Oceń: Adolf Pilch

---